Wczesna nauka czytania w przedszkolu

Nowatorska metoda, którą pragnę przybliżyć wszystkim czytelnikom dotyczy wczesnej nauki czytania. Znajduje ona zastosowanie już u bardzo małych dzieci (2 - 3 latków). Jej autorka, dr Irena Majchrzak, socjolog z wykształcenia, wprowadziła i sprawdziła jej skuteczność najpierw w Meksyku, a od kilkunastu lat „ odimienna nauka czytania” cieszy się również w Polsce dużą popularnością.

Wg. koncepcji I. Majchrzak rozumienie słowa powinno wyprzedzać umiejętność jego odczytania, „bo to nie litery się czyta, tylko sens”. O nabyciu umiejętności czytania decydują umysł i wzrok. Dziecko od samego początku wchodzi w świat pisma jako w świat znaczeń, a nie poszczególnych liter. W swoich założeniach koncepcja pomija prawie zupełnie analizę i syntezę słuchową, a nowością jest to, że naukę rozpoczyna od imienia, które jest słowem „otwierającym świat pisma”. Jest kluczem za pomocą którego dziecko może w sposób dla siebie najłatwiejszy i najbardziej naturalny odkryć alfabetyczną strukturę pisma, czyli reakcję znaczeniową między wyrazem napisanym a słowem mówionym oraz reakcję brzmieniową między literą a fonemem.

Do niedawna w polskich przedszkolach nauka czytania rozpoczynała się bardzo intensywną pracą dopiero w tzw. „zerówce". Więc edukacja przedszkolna w tym zakresie trwała jedynie rok. Z doświadczenia wiemy, że to mało czasu, a tempo było dość duże i nie wszystkie dzieci nadążały za nim. Zaś wczesną naukę czytania rozpoczynamy już od najmłodszej grupy dzieci przedszkolnych i możemy kontynuować ją, aż do „zerówki”. Mamy więc około 4-lat nauki.
Obecnie ułatwieniem we wdrażaniu wczesnej nauki czytania jest wydany program dr I. Majchrzak pt.: „Nazywanie świata - odimienna metoda nauki czytania” i 2 książki z cyklu: „Opowieści sowy”, wg. których wprowadzamy kolejne działania edukacyjne.

Wczesne czytanie przebiega zgodnie z pewnymi etapami:

1. Akt inicjacji – wprowadzenie wizytówek z imionami dzieci. Na wizytówkach wpisujemy imiona według propozycji dzieci. Mogą być zdrobnienia. Wizytówki wypisujemy przy dziecku, objaśniając każdą napisaną literę. Następnie wizytówki rozwieszamy w sali, w miejscach wybranych przez przedszkolaków np. na szufladkach, ścianach, bokach szafek itd.

2. Ściana pełna liter – Na długiej taśmie przygotowujemy alfabet do demonstracji z literami pisanymi i drukowanymi, dużymi i małymi, który jest na stałe przymocowany do tablicy lub jednej ze ścian w sali. Alfabet uzmysławia dzieciom, że wszystkie, tak różne w brzmieniu imiona, zostały zapisane za pomocą ograniczonej liczby znaków. Dzieci w sposób spontaniczny odszukiwały litery, które są w imionach.

3. Prezentacja alfabetu – nauczycielka prezentuje wszystkie litery alfabetu duże i małe. Jedna litera na dzień. Omawia ich kształt oraz brzmienie. Dzieci sprawdzają, czy wskazana litera znajduje się w ich imieniu.

4. Targ liter- Polega na wymianie z innymi dziećmi poszczególnych liter zawartych we własnym imieniu lub nazwach wybranych do zabaw desygnatów. Ten etap jest przeplatany różnorodnymi czynnościami manualnymi, aktywizującymi dziecko i utrwalającymi poznane liter. „Targ liter” to okres różnych zabaw i gier z wykorzystaniem liter, sylab i wyrazów o prostej budowie. W czasie tych zabaw dziecko powinno kojarzyć dźwięk(głoskę) z jej zapisem graficznym (literą).

5. Gry w sylaby – Na kartkach papieru piszemy sylaby, zrazu tylko najprostsze, później bardziej skomplikowane i rozdajemy je dzieciom pytając ,, Masz słowo, czy nie masz słowa?” Komu sylaby ułożą się w słowa ten wygrywa.
6. Nazywanie świata - to ćwiczenie, które polega na przyporządkowaniu odpowiedniej nazwy do wszystkiego co znajduje się wokół nas. To zabawa, w której dzieci etykietują przedmioty w sali. Im więcej liter dziecko poznało, tym łatwiej dochodzi do rozszyfrowania znaczenia danego słowa.

Przykłady zabaw do poszczególnych etapów wczesnej, odimiennej metody nauki czytania:


Znam twoje imię - Dziecko bierze jedną z wizytówek rozłożonych na podłodze i wręcza ją właścicielowi. Jeżeli żadnej nie rozpoznaje to odszukuje swoją.
Który samolot startuje? - Wszystkie dzieci jako samoloty stoją na lotnisku. Nauczycielka pokazuje jedną z liter i te dzieci, które mają ją w swoim imieniu startują do lotu.
Krąży, krąży moje imię - Wszyscy siedzą w kole. Początkowo nauczycielka, później któreś z dzieci, podaje pierwszemu koledze wizytówkę. Kartka przechodzi z rąk do rąk, aż trafi do właściciela imienia. Po chwili po-dajemy kolejną wizytówkę. Kartki krążą w kole, aż znajdą właścicieli.


Imię na i w kopercie- Nauczycielka daje dzieciom koperty, w których znajdują się napisane na oddzielnych kartkach litery składające się na ich imiona. Zadaniem dziecka jest złożenie swojego imienia najpierw według wzoru, potem z pamięci. Dzieci układają swoje imiona nawzajem, wyszukują wspólnych liter.
Literowe pudełeczko- Jedno dziecko trzyma pudełko, w którym są litery z konkretnego imienia. Obok dziecka z pudełkiem ustawia się czworo dzieci, każde z nich wyciąga jedna literę. Zadaniem dzieci jest takie ustawienie się, by utworzyć imię kolegi. Następnie nauczycielka wrzuca do pudełeczka literki z innego imienia.
Domki literek- Zabawa przy muzyce. Na podłodze dzieci rozkładają domki wycięte z papieru a na nich nauczycielka układa po jednej literze z alfabetu. Dzieci próbują nazywać te litery i wyszukać je w alfabecie ściennym. Następnie w rytm muzyki dzieci poruszają się po sali. Gdy muzyka milknie każde dziecko podbiega do tego domku, który ma pierwszą literę z jego imienia. Modyfikacja: ostatnią literkę z jego imienia lub do domku z literka A czy K itd.


Wyrazowe zadania- Dzielimy dzieci na III zespoły.
I zespół - ma za zadanie powyjmować karteczki z rzeczownikami z tzw. „Magicznego pudełka” i poukładać je , poprzypinać lub ponaklejać do odpowiednich przedmiotów w sali.
II zespół – Otrzymuje kilka kartek ze zdaniami ( np. Klocki leżą w pojemniku), które kładą w odpowiednich miejscach sali.
III zespół - sprawdza czy wszystko zostało poprawnie ułożone, czyli dobrze dopasowane rzeczowniki lub zdania .
Często powtarzamy zabawę , zmieniając skład zespołów oraz treść zapisanych zdań i wyrazów.
Etykietki- Dzieci losują napisy, odczytują, wybierają odpowiednią zabawkę i układają ją na stoliku, obok ustawiają etykietę. Lub po cichym odkryciu słowa odszukuje wzrokiem przedmiot i głośno określa jego charakterystyczne cechy.


Zgaduj –zgadula- Na stoliku leży sześć ponumerowanych karteczek od 1do 6. Dziecko rzuca kostką, liczy ilość wylosowanych kropek. Wybiera karteczkę z cyfrą sześć i odczytuje pierwsze wyrazy np. W ogrodzie rosną..... Dokańcza zdanie rysunkiem lub słownie.



Zauważyłam, iż wprowadzenie w placówce wczesnej nauki czytania wzbogaciło oferowane przez nas usługi edukacyjne. Rodzice chętniej wybierają „nasze przedszkole”, wśród sąsiadujących, gdyż jak mówią „… słyszeli, że w tym przedszkolu „ maluchy” uczą się czytać…”. Wczesna nauka czytania okazała się szansą, dla wolniej rozwijających się dzieci, gdyż rozbudzenie ciekawości słowem pisanym, wpłynęło korzystnie na ich rozwój poznawczy.
Wdrażana metoda w naturalny sposób pobudza pozytywną motywację dzieci do czytania. Pozwala przedszkolakom na rozwiązywanie zadań i podejmowanie działań zgodnie z ich indywidualnymi możliwościami, a przede wszystkim rozbudza zainteresowania czytelnicze, co z kolei inspiruje je do nauki czytania.
Ponadto coraz częściej obserwujemy, iż „nasze przedszkolaki” od samego porządku uczą się czytania całymi wyrazami / bez literowania /. Lepiej też rozumieją tekst, nie koncentrując się na technice czytania.
Ale najważniejszy jest poziom zadowolenia rodziców i radość „milusińskich” z ze zdobytych umiejętności. Zabawa w czytanie staje się czynnikiem motywującym przedszkolaki do dalszej nauki w szkole.