Jerozolima jest usytuowana na południowym krańcu płaskowyżu położonego pomiędzy Wzgórzami Jerozolimskimi, które wznoszą się na około 200 metrów ponad miasto. Po stronie wschodniej wznosi się Góra Oliwna, a po stronie północno-wschodniej Góra Skopus.
Jerozolima ze wszystkich stron otoczona jest dolinami (Cedron, Hinnom i Tyropeon). Dolina Cedron rozciąga się na wschód od Starego Miasta, rozdzielając właściwe miasto od Góry Oliwnej.
Według żydowskiej tradycji miasto zostało założone przez Sema i Ebera, przodków Abrahama. Relacja biblijna przedstawia Jebuzytów zamieszkujących w Jerozolimie do końca XI wieku p.n.e., kiedy to żydowski król Dawid podbił miasto i założył w nim stolicę Królestwa Izraela (ok. roku 1003 p.n.e. przeniósł stolicę z Hebronu)
Zgodnie z opisem biblijnym, król Dawid panował do 970 p.n.e., a następnie na tronie zasiadł jego syn Salomon, który wybudował Świątynię na Górze Moria w mieście. Świątynia Salomona (później nazywana Pierwszą Świątynią) odgrywała decydującą rolę w historii Izraela jako miejsce przechowywania Arki Przymierza. Miasto stało się centrum religijnym, kulturowym, politycznym, gospodarczym i militarnym Izraela. Po śmierci króla Salomona nastąpił rozłam Królestwa Izraela na dwa odrębne Królestwa Izraela i Judy. Jerozolima została stolicą Królestwa Judy.
Gdy w 722 p.n.e. Asyryjczycy podbili Królestwo Izraela, do Jerozolimy napłynęły tłumy uchodźców z północy. Około 586 p.n.e. Babilończycy podbili Królestwo Judy i zdobyli Jerozolimę, burząc Świątynię Salomona. Niektóre grupy religijne wskazują datę upadku Jerozolimy na 606 p.n.e., jednakże żadne historyczne dowody nie potwierdzają obecności Nabuchodonozora w tym czasie w Judei.
W 538 p.n.e., po pięćdziesięciu latach niewoli babilońskiej, król perski Cyrus II Wielki zezwolił Żydom na powrót do swojej ojczyzny i odbudowę Jerozolimy ze Świątynią. Budowa Drugiej Świątyni została ukończona w 516 p.n.e. W ten sposób Jerozolima ponownie stała się stolicą Judy i centrum żydowskiej wiary.
Pod panowaniem Rzymu w I wieku p.n.e. do władzy w Judei doszedł król Herod Wielki, który zasłynął z rozbudowy i upiększania Jerozolimy. Rozbudował on Świątynię, wzmacniając dziedziniec kamiennymi bryłami o masie dochodzącej do 100 ton. W mieście wybudowano liczne pałace i wieże. W 6 roku Jerozolima z okolicą przeszła pod bezpośrednie rządy Rzymian, jako Province Iudaea. Jednakże potomkowie Heroda Wielkiego zostali władcami Judei do 96 roku.
Według tradycji chrześcijańskiej, podczas panowania jednego z jego synów, Heroda Antypasa, gdy rzymskim prefektem Judei był Poncjusz Piłat, w Jerozolimie uwięziono podczas żydowskiego święta Paschy Jezusa z Nazaretu, którego następnie ukrzyżowano. Miejsce ukrzyżowania i przypuszczalny grób Chrystusa do dzisiaj czczone są przez Chrześcijan na terenie Starego Miasta.
Zburzenie Jerozolimy przez Rzymian w 70 roku.
Panowanie Rzymian nad Judeą zostało poddane próbie podczas wojen żydowskich. W maju 66 XII legion rzymski dowodzony przez Wespazjana przystąpił do tłumienia powstania żydowskiego. Kulminacyjnym momentem walk było oblężenie Jerozolimy w 70 (miasto padło 8 września 70 roku). Całe miasto wraz ze Świątynią zostało zburzone. W 132 rzymski cesarz Hadrian postanowił odbudować Jerozolimę jako miasto hellenistyczne ze świątynią Jowisza i nazwą Colonia Aelia Capitolina.
W IV wieku cesarz Konstantyn I Wielki wybudował w mieście liczne obiekty kultu chrześcijańskiego, w tym Bazylikę Grobu Świętego. Od tego czasu aż do VII wieku Żydzi nie mieli prawa wstępu do Jerozolimy. Po podziale Cesarstwa Rzymskiego (395 r.) miasto znalazło się w Bizancjum.
Na przestrzeni kolejnych dziesięcioleci Jerozolima przeszła pod panowanie Persji, a następnie ponownie wróciła do Rzymian. Perski władca Chosrow II Parwiz na początku VII wieku zajął Syrię i Judeę z miastem Jerozolimą, nazwaną przez Persów Dej Houdkh. Jerozolima została zdobyta w 614 po 21 dniach oblężenia.
W latach 638 Jerozolima została zdobyta przez będących od niedawna muzułmanami Arabów. Wraz z arabskim podbojem Żydzi odzyskali prawo wstępu do miasta. Kalif Umar ibn al-Chattab podpisał traktat z chrześcijańskim patriarchą Sofroniuszem, zapewniając go, że wszystkie chrześcijańskie miejsca Jerozolimy wraz z ludnością będą chronione zgodnie z muzułmańskimi zasadami wiary. Umar nakazał wówczas wybudowanie na Wzgórzu Świątynnym Kopuły na Skale i Meczetu Umara.
W 1095 roku papież Urban II wezwał do krucjaty, mającej na celu wyzwolenie Ziemi Świętej. Armia Krzyżowców zdobyła Jerozolimę w 1099 roku i wymordowała muzułmańskich oraz żydowskich mieszkańców. Krzyżowcy uczynili z Jerozolimy stolicę Królestwa Jerozolimskiego
W 1517 Jerozolimę zdobyli Turcy, którzy utrzymali panowanie nad tym rejonem do XX wieku. W XVI i XVII wieku odbudowano mury obronne miasta. Był to okres rozkwitu regionalnego handlu i gospodarki Jerozolimy, jednak już w XVIII-XIX wieku nastąpiło osłabienie związane ze stopniowym upadkiem potęgi Imperium Osmańskiego.
Panowanie osmańskie nad Jerozolimą zakończyło się w grudniu 1917 roku, kiedy miasto zajęły wojska brytyjskie. Na mocy międzynarodowych porozumień powojennych Palestyna weszła w skład brytyjskiego mandatu na Bliskim Wschodzie.
W następstwie wojny sześciodniowej w 1967 wojska izraelskie zajęły Wschodnią Jerozolimę. W 1980 Izraelczycy ogłosili zjednoczenie Jerozolimy jako stolicy państwa Izraela. Jednakże te działania zostały skrytykowane przez społeczność międzynarodową. ONZ potępiło tę decyzję w Rezolucji nr 478, która domagała się uznania suwerenności Jerozolimy "bez mocy prawnej". Ponadto palestyńscy Arabowie zaczęli domagać się uznania Wschodniej Jerozolimy za stolicę swojego państwa. Status prawny miasta pozostaje nadal nie rozstrzygnięty.
30 czerwca 1980 izraelski parlament Kneset uchwalił ustawę Podstawowe Prawo Jerozolimy, która stwierdza, że zjednoczona Jerozolima jest stolicą Izraela, co oznacza, że jest ona siedzibą prezydenta, parlamentu, rządu i Sądu Najwyższego, oraz że święte miejsca wszystkich religii są tu nietykalne, a Izrael zobowiązuje się zapewnić swobodny dostęp do nich. Społeczność międzynarodowa nie uznaje tego aktu i ambasady większości państw znajdują się w Tel Awiwie.
Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w 2007 roku w mieście żyło 743 tys. mieszkańców, z czego 68% Żydzi, 30% Arabowie (Muzułmanie) oraz 2% Chrześcijanie (w tym chrześcijańscy Arabowie).
Jerozolima to miejsce na styku Izraela z Arabią, miejsce w którym przenikają się kultury Zachodu ze Wschodem. Wiodącą placówką kulturalną Jerozolimy jest Instytut Yad Vashem, który przyznaje tytuł "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata".
Chrześcijaństwo szanuje Jerozolimę nie tylko za wielką rolę jaką odegrało to miasto w Starym Testamencie, lecz także za jego znaczenie w życiu Jezusa Chrystusa. Zgodnie z biblijnymi opisami, Jezus został zaniesiony do Jerozolimy wkrótce po urodzeniu, a późniejsze jego życie bardzo często przeplatało się ze Świątynią Jerozolimską. Przypuszczalne miejsce ostatniej wieczerzy Jezusa znajdowało się na Górze Syjon, w budynku w którym mieści się grobowiec króla Dawida.
Innym ważnym miejscem dla chrześcijaństwa jest Golgota, miejsce ukrzyżowania Jezusa. Ewangelia Jana przedstawia to miejsce, jako znajdujące się poza miastem, jednak niedawne odkrycia archeologiczne wskazują, że Golgota znajdowała się blisko poza obrębem dawnych murów miejskich, a obecnie w obrębie miasta. Szczególnym miejscem jest Bazylika Grobu Świętego, do której chrześcijanie pielgrzymują od dwóch tysięcy lat.
Jerozolima jest uważana za trzecie święte miasto islamu. Muzułmanie wierzą, że Mahomet odbył Miradż - "nocną podróż" na cudownym wierzchowcu Al-Burāq z Mekki do Najdalszego Meczetu znajdującego się w Jerozolimie (Al-Masğid al-Aqsà). W Jerozolimie Mahomet miał dostąpić wniebowstąpienia w towarzystwie archanioła Dżibrila ze skały, na której dziś znajduje się Kopuła na Skale. Obecnie te dwie budowle wznoszące się na Wzgórzu Świątynnym są szczególnie ważnymi miejscami dla wszystkich Muzułmanów.
Historycznie, gospodarka Jerozolimy opierała się prawie wyłącznie na obsłudze turystycznego ruchu religijnych pielgrzymów, którzy przybywali do świętych miejsc Chrześcijaństwa, Judaizmu i Islamu w mieście. Te święte miejsca są najczęściej odwiedzanymi w mieście punktami przez zagranicznych turystów, których większość odwiedza Stare Miasto i Zachodni Mur.
Jerozolima stanowi fascynujące połączenie starego i nowego. Szczególnie wyjątkowa jest Wschodnia Jerozolima, której częścią jest Stare Miasto znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO. Licznie przybywają tutaj pielgrzymki z całego świata.
Stare miasto otoczone jest osmańskimi murami obronnymi. Pod murami rozciąga się Dolina Jozafata, która po przechodzi w Dolinę Cedronu oraz Dolinę Gehenny. Poza murami obronnymi znajduje się Góra Syjon. Na terenie Syjonu znajduje się także Wieczernik (miejsce ostatniej wieczerzy Jezusa) oraz symboliczny grób króla Dawida.
Panorama Jerozolimy widziana ze szczytu Góry Oliwnej we wschodniej części miasta- na dole rozciąga się stary cmentarz żydowski,po prawej widoczne są drzewa i krzewy ogrodu Getsemani w centrum widoczne jest Wzgórze Świątynne, gdzie kiedyś stała Świątynia Jerozolimska. Obecnie znajdują się tam Meczet Al-Aksa, który prawdopodobnie był kiedyś bizantyjską bazyliką oraz Kopuła na Skale, z której Mahomet wstąpił do nieba (pozłacana). Szara kopuła widoczna bezpośrednio po lewej stronie Kopuły na Skale, należy do Bazyliki Grobu Świętego, w której znajduje się grób Chrystusa oraz Golgota.
Stare Miasto jest otoczone murami obronnymi, które mają długość 4,5 km i są wzmocnione 35 basztami oraz cytadelą. Obecnie otwartych jest siedem bram miejskich. W Dzielnicy Chrześcijańskiej znajduje się około 40 świętych miejsc Chrześcijaństwa, z których najważniejszą jest Bazylika Grobu Świętego. Bazylika jest sercem dzielnicy. Wokół niej wybudowano inne kościoły i klasztory. Dzielnica Muzułmańska stanowi gęsto zaludniony labirynt uliczek, na których znajdują się setki hałaśliwych straganów, typowych dla arabskiego Bliskiego Wschodu. Przez środek dzielnicy przebiega droga Via Dolorosa, jednak najważniejszą częścią tej dzielnicy jest Wzgórze Świątynne z Kopułą na Skale i meczetem Al-Aksa. Dzielnica Żydowska jest najbardziej zadbaną i najspokojniejszą dzielnicą Starego Miasta, w której znajdują się liczne synagogi oraz Ściana Płaczu. Natomiast Dzielnica Ormiańska jest dzielnicą kościołów i klasztorów odizolowanych od całego świata.
obrazek