Andrea Mantegna , „Zaśnięcie Najświętszej Maryi Panny”, olej na płótnie, 1461, Muzeum Prado, Madryt

Scena przedstawiona na obrazie ilustruje fragment jednego z apokryfów (ksiąg opisujących życie Świętej Rodziny i Apostołów, ale nie uznanych przez Kościół za wiarygodne i natchnione). W „Transitus”, przypisywanym Józefowi z Arymatei, Najświętsza Maryja Panna umierała w obecności jedenastu Apostołów. Św. Tomasz miał bowiem wówczas ewangelizować Indie i nie było go w Jerozolimie. Według apokryfu, Tomasz otrzymał w Indiach objawienie Wniebowzięcia NMP i po powrocie do Jerozolimy przekonał pozostałych Apo-stołów, że Maryja została wzięta do nieba i Jej ciała nie ma w grobie. Na obrazie widzimy więc jedenastu Apostołów. Nie występują oni tu ze swoimi zwykłymi atrybutami, lecz trzymają w rękach przedmioty będące symbolami hołdu dla Matki Bożej: zapalone świece, kadzielnicę, palmę.

z chomika cz.jurek

27 KB
20 kwi 15 19:54

Leonardo da Vinci - Madonna w grocie.jpg

Leonardo da Vinci, „Madonna w grocie”, olej na desce, 1483–1485, Luwr, Paryż

W „Madonnie w grocie” Matce Bożej towarzyszą dzieci: Jezus (z prawej) i św. Jan Chrzciciel. Za Jezusem klęczy anioł. Gesty przedstawionych osób są niezwykle wymowne. Św. Jan Chrzciciel klęka przed Zbawicielem, oddając Mu hołd, natomiast Jezus wyciąga do góry rączkę w geście błogosławieństwa. Anioł klęczący za plecami Chrystusa pokazuje wyraźnie palcem na Jana Chrzciciela, a twarz zwraca w stronę widzów. Pełni on rolę komentatora. Wskazuje osobom oglądającym obraz, że Jezus błogosławi św. Janowi Chrzcicielowi. A wszystko odbywa się pod opieką Matki Bożej, dobrotliwie patrzącej na tę scenę. Obraz istnieje w dwóch, bardzo podobnych wersjach. Starsza znajduje się w paryskim Luwrze, nowsza – w londyńskiej National Gallery. Skąd się wzięła druga wersja? Otóż obraz zamówiło u Leonarda 25 kwietnia 1483 r. Bractwo Niepokalanego Poczęcia NMP, działające przy mediolańskim kościele San Francesco Grande. Leonardo miał namalować główny obraz ołtarzowy, a boczne zamówiono u braci Jana i Ambrożego de Predis.

z chomika cz.jurek

19 KB
20 kwi 15 19:54

Bartolome Esteban Murillo - Madonna z różańcem.jpg

Bartolomé Esteban Murillo, „Madonna z różańcem”, olej na płótnie, 1650–1655, Muzeum Prado, Madryt

W sztuce baroku wielką wagę przykładano do oddziaływania bezpośrednio na widza. Dlatego Madonny Murilla zachowują się nieco inaczej niż Madonny Rafaela. Patrzą zwykle wprost w kierunku widza, podczas gdy te namalowane przez włoskiego mistrza spoglądały zwykle na Dzieciątko. W „Madonnie z różańcem” Murilla zarówno Dzieciątko, jak i Jego Matka patrzą na widza. O ich wzajemnej relacji świadczy tylko obejmowanie się. Typowe dla baroku jest również pogrążenie w mroku tła, pozwalające widzowi w pełni skoncentrować uwagę na przedstawianych postaciach. Ich twarze, spokojne i bardzo poważne, kierują myśli widza w stronę tego, co stanie się później – w stronę Ofiary Jezusa. Takie znaczenie mają również barwy, które Murillo wprowadził do obrazu. Kolor czerwony oznacza w tym przypadku zapowiedź męczeństwa, a niebieski – wieczność. Matka Boża na obrazie trzyma różaniec w ten sposób, że znajduje się on między Nią a Dzieciątkiem. Artysta sugeruje tu wagę modlitwy różańcowej, docieranie do Boga za pośrednictwem Najświętszej Maryi Panny.

z chomika cz.jurek

27 KB
20 kwi 15 19:54

Giovanni Battista Tiepolo - Niepokalane Poczęcie.jpg

Michelangelo Merisi da Caravaggio „Wieczerza w Emaus”, olej na płótnie, 1601–1602, National Gallery, Londyn

Dwaj uczniowie Jezusa, kilka dni po Jego śmierci, wybrali się do Emaus, wioski pod Jerozolimą. Po drodze spotkali nieznajomego, którego zaprosili na kolację w gospodzie. W chwili, gdy łamał i błogosławił chleb, zorientowali się, że to zmartwychwstały Chrystus. Właśnie tę chwilę, z Ewangelii według św. Łukasza, namalował Caravaggio. Modelami artysty byli, jak w większości jego dzieł, ubodzy ludzie, podpatrzeni podczas posiłku w karczmie. Caravaggio zrezygnował z „oznaczania” Jezusa aureolą. Spośród pozostałych osób wyróżnia Go tylko skupione na Jego postaci światło. Widzimy chwilę, w której Jezus błogosławi chleb. Obaj uczniowie patrzą na Jego rękę i w tym momencie przypominają sobie ustanowienie Eucharystii. Nagle zaczynają rozumieć, kto siedzi koło nich. Stojący obok Chrystusa karczmarz patrzy na całą scenę zdziwiony, nic z niej nie rozumiejąc. Na stole leżą potrawy składające się na zwykły posiłek w gospodzie. Na pierwszym planie nie widzimy jednak chleba i wina, lecz kosz z owocami. Wielu historyków sztuki dopatruje się tu znaczeń symbolicznych, zwracając uwagę, że są to owoce jesienne, a wieczerza w Emaus miała miejsce wiosną. Winogrona mają symbolizować wino – krew Chrystusa, granaty – Jego męczeństwo, a jabłka – grzech pierworodny, przezwyciężony na krzyżu. W gestach Jezusa i uczniów również dopatrywano się znaczeń symbolicznych. Wyciągnięta ręka Chrystusa, w którą wpatrują się uczniowie, może oznaczać nie tylko błogosławieństwo, ale także powołanie, tak jak we wcześniejszym o trzy lata obrazie tego samego artysty – „Powołanie świętego Mateusza”. Zachowanie uczniów byłoby odpowiedzią na ten gest powołania. Uczeń z lewej strony próbuje zerwać się na równe nogi, tak jakby chciał natychmiast pójść tam, gdzie Chrystus mu wskaże. Taka interpretacja pozwala zrozumieć niezwykły gest ucznia z prawej strony. Niektórzy historycy sztuki uważają, że jest to święty Piotr. Widząc rękę Jezusa rozkłada on swoje ręce jak do ukrzyżowania. Byłaby to zapowiedź męczeńskiej śmierci Apostoła na krzyżu, którą poniósł dlatego, że był do końca wierny swojemu powołaniu.

z chomika cz.jurek

15 KB
20 kwi 15 19:54

Caravaggio - Wieczerza w Emaus.jpg

z chomika cz.jurek

36 KB
20 kwi 15 19:54

Autor nieznany - Zstąpienie do otchłani.jpg

Autor nieznany, „Zstąpienie do otchłani”, tempera na desce, II poł. XV w., Ikona nowogrodzka

Jezus pochyla się w stronę Adama, bierze go za rękę. Adam i klęcząca z drugiej strony Zbawiciela Ewa są uratowani. Chrystus ich uwolnił. Po swojej śmierci na krzyżu, a przed zmartwychwstaniem, „zstąpił do piekieł” – jak czytamy w Składzie Apostolskim. Zrobił to, by ogłosić zbawienie wszystkim, którzy na nie czekali. Scenę tę wielokrotnie przedstawiano w sztuce zarówno Zachodu, jak i Wschodu. Jezus bez najmniejszego wysiłku miażdży piekło. Stąpa po zdruzgotanych wrotach. Skały, które widać u góry obrazu, rozstąpiły się. W lewej ręce Zbawiciel trzyma mały krzyż – symbol swej Ofiary. Na prawosławnych ikonach zstąpienie do otchłani rozgrywa się równocześnie jakby w trzech przestrzeniach. Adam, Ewa i inni czekający na zbawienie sprawiedliwi są gdzieś między piekłem i niebem, zostali już wydobyci z otchłani, której fragment widzimy na dole ikony. Postać Jezusa jest otoczona mandorlą – niezwykłą, wielką, promienistą aureolą. Mandorla (zwykle owalnego, rzadziej okrągłego kształtu) sugeruje, że Jezus przybywa „nie z tego świata”, otacza Go jakby kawałek niebios. Święty Piotr w swym Pierwszym Liście nazywa otchłań więzieniem (3, 19). To porównanie wykorzystywali twórcy ikon. Pokazywali piekło jako tajemnicze, groźne, podziemne więzienie. Groźne, ale jednak zniszczone przez Chrystusa. Oprócz resztek drzwi, widzimy na czarnym tle kłódki, zamki, klucze, które niegdyś strzegły wnętrza i zamkniętych w nim ludzi.

z chomika cz.jurek

14 KB
20 kwi 15 19:54

Salvador Dali - Chrystus św. Jana od Krzyża.jpg

Salvador Dalí, „Chrystus św. Jana od Krzyża”, olej na płótnie, 1951 Galeria Sztuki, Glasgow

W klasztorze la Encarnación w Ávila zachował się niezwykły rysunek, stworzony ręką św. Jana od Krzyża. Ten żyjący w XVI wieku hiszpański mistyk narysował Jezusa na krzyżu widocznego z góry, jakby oglądał go z nieba Ojciec. „Kiedy pierwszy raz zobaczyłem ten rysunek, wywarł na mnie wielkie wrażenie. Potem przyśnił mi się w kolorze. Krucyfiks w moim śnie unosił się nad zatoką Port Lligat w Katalonii. Zrozumiałem, że muszę tak namalować” – napisał w 1952 roku najsławniejszy surrealista, hiszpański malarz Salvador Dalí na łamach „Scottish Art Review”. Artysta umieścił postać Zbawiciela w centrum kompozycji. Ciało Jezusa nie nosi żadnych śladów cierpienia. „Najpierw chciałem namalować krew, gwoździe, koronę cierniową. Ale potem zrezygnowałem z tego wszystkiego. Chciałem, by Chrystus był na moim obrazie piękny, by kojarzył się z metafizycznym pięknem Boga” – tłumaczył artysta. Pomiędzy krucyfiksem a zatoką ze spokojnie pracującymi rybakami Dalí namalował rozświetlone tajemniczym światłem chmury. Nadnaturalne światło z nieba oświetla też postać Zbawiciela kontrastującą z czarnym tłem. Wszystko to sprawia, że krzyż wydaje się umieszczony w jakiejś nieuchwytnej rzeczywistości pomiędzy niebem a ziemią. Nie widzimy twarzy Jezusa. Patrzy on w dół, na świat i ludzi, których zdaje się brać w opiekę swymi rozpostartymi ramionami.

z chomika cz.jurek

29 KB
20 kwi 15 19:54

Marc Chagall - Białe Ukrzyżowanie.jpg

Marc Chagall, „Białe ukrzyżowanie”, olej na płótnie, 1938, Instytut Sztuki, Chicago

U góry z prawej strony płonie synagoga. Na dole uciekający Żydzi. Z lewej żydowskie miasteczko po pogromie. Zdemolowane domy, uchodźcy na przepełnionej łodzi. Jeszcze wyżej maszerują siejący zniszczenie rewolucjoniści z czerwonymi sztandarami. Wreszcie na samej górze sylwetki lamentujących Żydów unoszące się w powietrzu – być może to dusze zmarłych…
Marc Chagall (prawdziwe nazwisko Mosze Szagal) był Żydem spod Witebska (obecnie na Białorusi). Wyemigrował na Zachód w 1922 roku. „Białe ukrzyżowanie” powstało w 1938 roku, kiedy w III Rzeszy bardzo wzmogły się antysemickie prześladowania. W centrum obrazu artysta umieścił Jezusa owiniętego żydowskim szalem modlitewnym. Chrystus jest więc tu męczennikiem żydowskim. Chagall nie był chrześcijaninem, lecz mistykiem studiującym Biblię. Jego wiara łączyła elementy judaizmu i chrześcijaństwa. W „Białym ukrzyżowaniu” zawarł coś więcej niż tylko komentarz do aktualnej sytuacji politycznej. Świadczą o tym menora – świecznik umieszczony pod krzyżem oraz przystawiona z boku drabina. Według judaistycznej tradycji menora miała być zawsze zapalona w miejscu świętym w Świątyni w Jerozolimie. Artysta wskazuje więc na świętość Jezusa. Drabina sięgająca nieba przyśniła się Jakubowi. Czytamy o tym w Księdze Rodzaju (Rdz 28, 12). Łączyła ona ziemię z niebem, na jej szczycie stał Bóg. W „Białym Ukrzyżowaniu” biała drabina prowadzi w stronę Jezusa, którego cała postać skąpana jest w białym świetle spadającym z nieba. Droga do nieba prowadzi więc przez Chrystusa.

z chomika cz.jurek

44 KB
20 kwi 15 19:54

Adolphe William Bouguereau - Współcierpienie.jpg

Adolphe William Bouguereau, „Współcierpienie”, olej na płótnie, 1897, Kolekcja prywatna

Dzieło to pokazuje ideę zrozumiałą dziś dla każdego. Razem z Chrystusem cierpią już nie osoby znane z Biblii, ale zwykły człowiek, który „niesie swój krzyż”, czyli boryka się ze swymi ludzkimi problemami. Zdruzgotany cierpieniem tuli się do Odkupiciela, w Nim upatrując pociechy. Zgodnie z panującą wówczas konwencją, człowiek jest ubrany w strój z czasów Chrystusa. Ale to nie tylko konwencja. To też sugestia artysty, że tym człowiekiem może być łotr, ukrzyżowany wraz z Jezusem. Łotr, który w ostatniej chwili okazał skruchę i trafił do raju. „Czy ja jestem takim łotrem?” – to pytanie może sobie zadać widz. Akademiści umieszczali często zwykłych ludzi w towarzystwie Boga i świętych. Nie bogatych mecenasów sztuki, jak robili artyści renesansowi, lecz przeciętnego człowieka, z którym mógłby utożsamić się widz. Kopie i reprodukcje ich obrazów do dziś znajdują liczne grono nabywców. Nazwisko Bouguereau trudno znaleźć w niejednej encyklopedii, ale jego obrazy wciąż poruszają wielu pobożnych ludzi. Był najsłynniejszym, najbardziej szanowanym artystą swoich czasów. Dziś Adolphe William Bouguereau jest kompletnie zapomniany. Wszystko dlatego, że uprawiał tzw. akademizm – oficjalną sztukę wzorowaną na dokonaniach renesansu, nieposzukującą nowych rozwiązań formalnych.

z chomika cz.jurek

43 KB
20 kwi 15 19:54

Gaugin - Żółty Chrystus.jpg

Paul Gauguin, „Żółty Chrystus”, olej na płótnie, 1889, Galeria Albright-Knox, Nowy Jork

To dzieło nie powstało na zamówienie. „Żółty Chrystus” jest obrazem rozterek duchowych Paula Gauguina, czołowego postimpresjonisty francuskiego.
Gauguin, mimo że miał na utrzymaniu żonę i pięcioro dzieci, porzucił pracę zawodową, by całkowicie poświęcić się sztuce. Żona nie chciała zaakceptować życia w biedzie. Małżeństwo się rozpadło. Zrozpaczony malarz przyjechał do Bretanii (płn.-zach. Francja), gdzie w małej kaplicy w Trémalo zobaczył drewnianą rzeźbę z XVII wieku, pomalowaną złotą farbą. To dzieło ludowego artysty ujęło go swą prostotą i głębokim smutkiem. Namalował rzeźbę, zestawiając jej żółty kolor z taką samą barwą pól Bretanii. Chrystusowi nadał swoje rysy twarzy. Pod krzyżem umieścił zamyślone, pełne nostalgii trzy Marie (Matkę Bożą, św. Marię Kleofasową i św. Marię Magdalenę), ubrane w stroje bretońskich wieśniaczek. Mimo że znajdują się blisko siebie, każda z nich wydaje się samotna. Tak jak samotny czuł się Gauguin.

z chomika cz.jurek

52 KB
20 kwi 15 19:54

Rafael - Ukrzyżowanie.jpg

Rafael (Raffaello Santi, zwany też Sanzio), „Ukrzyżowanie”, olej na desce, 1502–1503,, National Gallery, Londyn

Rafael był mistrzem w malowaniu scen melancholijnych, przesyconych łagodnym smutkiem. Takie też jest „Ukrzyżowanie”, pozbawione dramatyzmu, utrzymane w pastelowych barwach. Nic nie zakłóca spokoju i harmonii sceny, przedstawionej w idealnej symetrii, której oś stanowi krzyż. Pod krzyżem artysta namalował cztery pogrążone w smutku osoby: z lewej strony stojącą Matkę Bożą i klęczącego św. Hieronima, a z prawej stojącego św. Jana i klęczącą św. Marię Magdalenę. Postaci i krajobraz są namalowane realistycznie. Artysta zadbał jednak o to, by dzieło uzyskało klimat nadnaturalny. Nad krzyżem umieścił schematyczne przedstawienia Słońca i Księżyca, a po obu stronach Chrystusa – sylwetki aniołów. Aniołowie zbierają do kielichów krew wypływającą z ran Jezusa. Stylizowane postacie aniołów, otoczone szarfami przypominającymi dawną kaligrafię, tworzącą fantazyjne ornamenty, sprawiają, że całe przedstawienie nabiera lekkości. Dzięki temu brak wyrazu bólu i cierpienia na twarzy Chrystusa i osób stojących pod krzyżem nie wydaje się sztuczny.

z chomika cz.jurek

41 KB
20 kwi 15 19:54

Autor nieznany - Ukrzyżowanie.jpg

Autor nieznany, „Ukrzyżowanie”, tempera na desce, II poł. XVI w., Muzeum Historyczne, Sanok

Pod krzyżem widzimy szczelinę w ziemi, w której leży czaszka. Według tradycji, znajdował się tam grób pierwszego człowieka – Adama. Z przebitych nóg Odkupiciela ścieka na czaszkę Adama krew – krew odkupienia. W ten sposób Jezus swym cierpieniem przezwycięża grzech pierworodny. Adam symbolizuje tutaj nas wszystkich. Jezus daje Adamowi i wszystkim ludziom możliwość zbawienia. Układ osób w ikonach Ukrzyżowania jest zawsze taki sam. Po lewej stronie zawsze stoi Matka Boża. Na ikonie z Kostarowców towarzyszą jej Maria Kleofasowa i Maria Magdalena. Po prawej – św. Jan, któremu Jezus powierzył opiekę nad swą Matką, oraz Longinus – żołnierz, który włócznią przebił Chrystusowi bok i w tym momencie nawrócił się.Jezus wisi na krzyżu mającym dolne ramię, do którego przybite są Jego nogi.

z chomika cz.jurek

22 KB
20 kwi 15 19:54

Grunewald - Ukrzyżowanie.jpg

Mathis Gothard Nithard, zwany Grünewald, „Ukrzyżowanie”, olej na desce, ok. 1515, część ołtarza z Isenheim, Muzeum Unterlinden, Colmar

Ten obraz poraża realizmem, z jakim przedstawiono cierpienie Jezusa. Jego poorane chłostą, zakrwawione ciało i wykrzywione w konwulsjach dłonie wywierają ogromne wrażenie. I choć obraz powstał prawie pięćset lat temu, nasuwają się skojarzenia z filmem „Pasja” w reżyserii Mela Gibsona. Krzyż dzieli obraz na dwie części. Z lewej strony artysta pokazał ból i cierpienie, z prawej – znaczenie i sens Ofiary. Z lewej strony Matka Boża mdleje, osuwając się w ramiona św. Jana Apostoła. Poniżej modli się św. Maria Magdalena. Głowy wszystkich tych osób są wygięte w tym samym kierunku, co głowa Zbawiciela. Maria Magdalena powtarza gest Maryi, a Jan ma przymknięte oczy i uchylone usta, tak samo jak umierający Chrystus. Wszyscy oni cierpią razem z Nim. Po prawej stronie stoi św. Jan Chrzciciel. W rzeczywistości nie było go pod krzyżem, w dziele Grünewalda pełni on jednak rolę komentatora. U jego stóp stoi baranek z krzyżem, którego krew spływa do kielicha. To symboliczne wyrażenie sensu ofiary Chrystusa. Właśnie Jan Chrzciciel powiedział o Jezusie: „Oto Baranek Boży, który gładzi grzech świata” (J 1, 29). Jan pokazuje palcem wiszącego na krzyżu Zbawiciela, a w drugiej ręce trzyma otwartą księgę. To Biblia, z której łaciński cytat artysta umieścił nad ręką świętego: „Potrzeba, by On wzrastał, a ja się umniejszał” (J 3, 30). Te słowa Jana Chrzciciela to motto dzieła i wskazówka dla nas wszystkich. Każdy z nas powinien wypowiedzieć je dla siebie. I głęboko przemyśleć.

z chomika cz.jurek

43 KB
20 kwi 15 19:54

Masaccio - Święty Piotr uzdrawiający swym cieniem.jpg

Tomaso di Ser Giovanni Guidi, zwany Masaccio, „Święty Piotr uzdrawiający swym cieniem”, fresk, 1426–1427, kościół Santa Maria del Carmine, Florencja

W Dziejach Apostolskich czytamy, że Apostołowie po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa czynili w Jerozolimie cuda (Dz 5, 12–16). Wyobraźnię artystów szczególnie inspirowało jedno zdanie: „Wynoszono też chorych na ulicę i kładziono na łożach i noszach, aby choć cień przechodzącego Piotra padł na któregoś z nich” (Dz 5, 15). Masaccio, dekorując kaplicę Brancacci we florenckim kościele Santa Maria del Carmine scenami z życia św. Piotra, namalował fresk będący ilustracją tych słów. Cień świętego pada na patrzących z nadzieją chorych. Świętemu Piotrowi towarzyszy św. Jan (idzie pierwszy z prawej).

z chomika cz.jurek

42 KB
20 kwi 15 19:54

Luca Signorelli - Kłamstwa Antychrysta.jpg

Luca Signorelli, „Kłamstwa Antychrysta”, fresk, 1499–1502, Katedra w Orvieto

Z lewej strony stoją dwaj ubrani na czarno mężczyźni. Nie biorą udziału w przedstawionej scenie. Pierwszy z lewej to autor tego dzieła i innych fresków w kaplicy San Brizio w katedrze w Orvieto, Luca Signorelli. Drugi to Fra Angelico, artysta, który przed nim zaczynał dekorować tę kaplicę. Dekorować freskami inspirowanymi Apokalipsą wg św. Jana. Na środku na pierwszym planie widzimy stojącego na podwyższeniu mężczyznę przypominającego z wyglądu Chrystusa. To Antychryst. Za jego plecami stoi szatan, podpowiadający mu, co ma mówić. Przed Antychrystem leżą dary złożone w ofierze. Ludzie z uwagą słuchają jego słów. Tylko za plecami Antychrysta garść duchownych i świeckich gromadzi się osobno. Wszędzie widać rezultaty słów Antychrysta. Na pierwszym planie, na lewo od niego, kobieta lekkich obyczajów dostaje pieniądze za swój grzech. Całkiem z lewej artysta namalował stosy trupów.
Na drugim planie widzimy kolejne sceny z Apokalipsy. Po prawej, przed budynkiem symbolizującym świątynię w Jerozolimie, odbywa się egzekucja dwóch świadków – apostołów Chrystusa (Ap 11,3–8). Obok egzekucji artysta namalował ich wskrzeszenie, zgodnie ze słowami Apokalipsy: „A po trzech i pół dniach duch życia z Boga w nich wstąpił i stanęli na nogi” (Ap 11,11). Wreszcie z lewej w niebiosach toczy się walka. Archanioł Michał strąca na ziemię szatana, „a z nim strąceni zostali jego aniołowie” (Ap 12,9). „Biada ziemi i biada morzu – bo zstąpił do was diabeł, pałając wielkim gniewem, świadom, że mało ma czasu” (Ap 12,12) – powtarza za Apokalipsą artysta.

z chomika cz.jurek

40 KB
20 kwi 15 19:54

El Greco - Chrystus uzdrawiający niewidomego.jpg

Dominikos Theotokopulos, zwany El Greco, „Chrystus uzdrawiający niewidomego”, olej na płótnie, 1570–1575, Galeria Narodowa, Parma

Grupa ludzi po lewej stronie obrazu wydaje się niezbyt zainteresowana cudami dokonywanymi przez Jezusa. Są to kupcy, właśnie wyrzucani ze Świątyni w Jerozolimie. El Greco namalował bowiem uzdrawianie chorych, które nastąpiło tuż po wyrzuceniu sprzedających i kupujących – czytamy o tym w Ewangelii wg św. Mateusza (Mt 21,14). Wyrzucenie kupców podkreśla wymowny gest ręki półnagiego mężczyzny na pierwszym planie. Artysta umiejscowił tę scenę na świątynnym dziedzińcu. W centrum obrazu Chrystus uzdrawia chorych, po prawej uczniowie podziwiają dokonywane przez Zbawiciela cuda. Ich pełne afektacji gesty zdradzają charakterystyczny styl El Greca, nadający jego dziełom mistyczny charakter. Zdumienie budzić natomiast musi wygląd ludzi z lewej strony, półnagich, niewyglądających na kupców.

z chomika cz.jurek

43 KB
20 kwi 15 19:54

Philippe de Champaigne - Ofiarowanie w Świątyni.jpg

Philippe de Champaigne, „Ofiarowanie w Świątyni”, olej na płótnie, 1648 Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Bruksela

Każdy syn pierworodny czterdzieści dni po urodzeniu był w Świątyni w Jerozolimie ofiarowany Bogu. Rodzice składali go w ręce kapłana, a następnie „wykupywali” za symboliczną opłatą. Taką „opłatą” zwyczajowo była para synogarlic lub gołębi. Dlatego św. Józef, którego widzimy z lewej strony obrazu, niesie dwie synogarlice. Przedstawiony w centrum obrazu człowiek, który bierze w objęcia Jezusa, to jednak nie kapłan. To pobożny starzec o imieniu Symeon, któremu Duch Święty kiedyś objawił, że nie umrze, dopóki nie zobaczy Mesjasza. Natchniony przez Ducha przyszedł do Świątyni akurat wtedy, gdy Maryja i Józef nieśli Jezusa na ceremonię ofiarowania. Artysta namalował chwilę, w której Symeon, patrząc w niebo, mówi: „Teraz, o Władco, pozwól odejść słudze Twemu w pokoju, według Twojego słowa. Bo moje oczy ujrzały Twoje zbawienie, któreś przygotował wobec wszystkich narodów: światło na oświecenie pogan i chwałę ludu Twego, Izraela” (Łk 2, 29–32). Matka Boża, którą widzimy na lewo od Symeona, słucha starca z uwagą. Wśród osób namalowanych z prawej strony wyróżnia się kobieta, wskazująca palcem Dzieciątko. To wymieniona również w Ewangelii wg św. Łukasza prorokini Anna. „Przyszedłszy w tej właśnie chwili, sławiła Boga i mówiła o Nim wszystkim, którzy oczekiwali wyzwolenia Jerozolimy” (Łk 2, 38). A kapłan, który za chwilę dokona obrządku, czeka wewnątrz świątyni. Jego sylwetka jest ledwie widoczna w tle, pomiędzy Matką Bożą i Symeonem.

z chomika cz.jurek

27 KB
20 kwi 15 19:54

Rafael - Św. Paweł nauczający w Atenach.jpg

Rafael (Raffaelo Santi, zwany też Sanzio), "Św. Paweł nauczający w Atenach", tempera na papierze zamocowanym na płótnie, 1515, Victoria and Albert Museum, Londyn

Najpierw nauczał Żydów w synagodze, potem wszystkich chętnych na agorze – ateńskim rynku. Wreszcie ateńscy filozofowie zechcieli sami posłuchać, co ma im do powiedzenia ten, jak się wyrazili, „nowinkarz”. Zaprowadzili świętego Pawła na Areopag – wzgórze koło Akropolu, gdzie obradował zwykle najwyższy ateński trybunał. Słuchali z zaciekawieniem słów świętego, dopóki nie usłyszeli o zmartwychwstaniu. To okazało się nie do przyjęcia dla greckich filozofów. Przerwali wystąpienie Pawła, a niektórzy zaczęli się nawet z niego wyśmiewać. Wszystko to zostało opisane w Dziejach Apostolskich (17, 16–34). Rafael, jeden z najważniejszych artystów włoskiego renesansu, darzył wielkim szacunkiem starożytnych ateńskich filozofów. Nie chciał więc być dla nich zbyt surowy. Pokazał różne reakcje na nauczanie świętego. Po lewej stronie siedzą prześmiewcy, pokazujący Pawła palcami. Artysta pogrążył ich jednak w cieniu, odsuwając jakby na dalszy plan. Ich zachowanie nie jest zresztą ani bardzo agresywne, ani szydercze. W środku zgromadzenia widzimy nieprzekonanych, którzy jednak zastanawiają się nad tym, co usłyszeli. To oni powiedzieli apostołowi: „Posłuchamy cię o tym innym razem” (Dz 17, 32). Po prawej stronie, na pierwszym planie, artysta umieścił dwie osoby spośród tych, które dzięki słowom Pawła się nawróciły: Dionizego Areopagitę i kobietę imieniem Damaris. Oboje są wpatrzeni w Pawła, a Dionizy nawet naśladuje bezwiednie gest przemawiającego apostoła. Przedstawioną scenę Rafael ozdobił klasycznymi budowlami i rzeźbami, zgodnymi z gustami ludzi renesansu.

z chomika cz.jurek

64 KB
20 kwi 15 19:54

Bosch - Kuszenie świętego Antoniego.jpg

Hieronymus Bosch, "Kuszenie świętego Antoniego", olej na desce, ok. 1490 Muzeum Prado, Madryt

Bohaterem dzieła jest św. Antoni Opat (ok. 251–356), uważany za pierwszego w historii chrześcijańskiego pustelnika. Według tradycji, kuszony ustawicznie przez szatana, doznawał umacniających go wizji nadprzyrodzonych. Na obrazie widzimy świętego na pierwszym planie, siedzącego pod starym drzewem przypominającym szałas. Bosch umieścił w swym dziele wszystkie atrybuty św. Antoniego Opata. Pustelnik przedstawiony jest w mnisim habicie, symbolizującym wybraną przez niego drogę życia. Z lewej strony towarzyszy mu wieprz, ponieważ św. Antoni Opat jest patronem zwierząt domowych. Ostatni atrybut nieco trudniej dojrzeć. Na kapturze habitu na prawym ramieniu wyhaftowana jest litera „T”. To skrót od greckiego słowa Teos – Bóg. Obraz zapełniają dziwaczne, karykaturalne stwory, oznaczające szatana. Próbują one bezskutecznie zwrócić na siebie uwagę świętego. Bosch słynął z niezwykłej fantazji w malowaniu potworów i straszliwych wizji. Na tym obrazie potwory nie są jednak straszne. Święty panuje bowiem nad nimi całkowicie. Nic nie jest w stanie przerwać jego kontemplacji. Spośród wszystkich groteskowych stworów otaczających pustelnika, szczególną uwagę zwraca jedna dziwna postać. Jeśli dobrze się przyjrzymy, to w strumieniu płynącym pod nogami świętego znajdziemy karykaturalnie przedstawioną głowę i rękę tonącego mnicha w kapturze. W ten sposób Bosch przedstawił jakby odbicie w strumieniu-lustrze gorszej natury św. Antoniego, tej skłaniającej go do grzechu. Święty zwyciężył i jego karykatura symbolicznie tonie w strumieniu...

z chomika cz.jurek

41 KB
20 kwi 15 19:54

Rubens - Św. Jerzy walczący ze smokiem.jpg

Peter Paul Rubens, „Św. Jerzy walczący ze smokiem”, olej na płótnie, 1606–1607, Muzeum Prado, Madryt

Świętego przedstawiano zwykle jako rycerza w zbroi i z mieczem. Tak też namalował go Rubens. Zbroja na jego obrazie jest nieco archaizowana, zgodnie z siedemnastowiecznymi wyobrażeniami o uzbrojeniu starożytnych Rzymian. Walce św. Jerzego ze smokiem nadawano często treść religijną. W Apokalipsie według św. Jana szatan jest nazywany smokiem. Święty miałby więc walczyć z siłami zła w obronie księżniczki, symbolizującej Kościół. Tak też jest również na obrazie Rubensa. Z lewej strony, w tle, artysta namalował ratowaną przez Świętego księżniczkę - Kościół. Towarzyszy jej baranek, oznaczający Chrystusa. Rubens postanowił namalować baranka, by uniknąć błędnej interpretacji dzieła jako ilustracji rycerskiej przygody. Cała scena jest niezwykle dynamiczna, typowa dla malarstwa barokowego. Sylwetki św. Jerzego, konia i smoka uchwycone są w dramatycznym ruchu. Artysta uzyskał niezwykłą dynamikę, nie tylko malując rozwiany płaszcz rycerza i grzywę końską. Wrażeniu ruchu sprzyjają także śmiałe skróty perspektywiczne (zwłaszcza postaci smoka) oraz kontrast pomiędzy ukośnymi liniami sylwetek rycerza, rumaka i smoka ze spokojną, pionową linią sylwetki księżniczki i baranka. Istotne są także ostre kontrasty światła i cienia.

z chomika cz.jurek

61 KB
20 kwi 15 19:54

Autor nieznany - Matka Boża Włodzimierska.jpg

Autor nieznany, „Matka Boża Włodzimierska”, tempera na desce, 1125–1131 Cerkiew św. Mikołaja, Moskwa

Dzieciątko czule przytula się do policzka Matki. Ona jednak jest smutna, bo już wie, jaki los czeka Jezusa. Dzieciątko obejmuje Ją za szyję, jakby chciało Ją pocieszyć. Malarze ikon tworzyli według ściśle ustalonych wzorów i schematów. Ustalili kilka typów wizerunków Matki Bożej. Ikona zwana Matką Bożą Włodzimierską należy do typu zwanego po grecku Eleusa (dobra, czuła), a po rosyjsku Umilenije, pokazującego wzajemną miłość i czułość łączące Jezusa i Maryję. A ponieważ Matka Boża na ikonach symbolizuje cały Kościół, ikona ukazuje pełnię czułej miłości łączącej Bogai człowieka. Maryja ma na głowie nakrycie opadające na ramiona, zwane po grecku maforion. Nieznany artysta namalował je kolorem czerwonym, symbolizującym królewski majestat. Na czole i na ramionach Matki Bożej widzimy trzy złote gwiazdy. Namalowano je na znak, że przed Bożym Narodzeniem, w trakcie narodzin Jezusa, jak i po nich, była Dziewicą. Trzy gwiazdy są też symbolem Świętej Trójcy. Dzieciątko zakrywa sobą jedną z gwiazd, symbolizując tym samym swe wcielenie. Matka Boża Włodzimierska to jednak nie tylko Eleusa. Zwykle na tego typu ikonach Maryja obiema rękami podtrzymuje Dzieciątko. Tu wyraźnie jakby je lewą ręką wskazywała. Motyw ten artysta zaczerpnął z innego typu ikony: Hodegetrii (wskazującej drogę). Hodegetria trzyma Jezusa na jednej ręce, a drugą Go pokazuje, sugerując, że On jest drogą do uzyskania zbawienia. Matka Boża Włodzimierska cieszy się w Rosji ogromnym szacunkiem. Powstała w Konstantynopolu, ale już w 1135 roku znalazła się w Kijowie, w 1155 r. przeniesiono ją do Włodzimierza (stąd nazwa), a w 1395 do Moskwy. Wszędzie słynęła cudami.

z chomika cz.jurek

« poprzednia stronanastępna strona »